Yerbilimleri, 22 (2000), 95-107

Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Bülteni

Bulletin of Earth Sciences Application and Research Centre of Hacettepe University

Antalya Traverten Platosu toprak zonunun akifere koruyucu örtü olarak doğal arındırma özellikleri

 

Aylin BAŞAL, Mehmet EKMEKÇİ

Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji (Hidrojeoloji) Mühendisliği Bölümü, 06532, Beytepe-ANKARA

 

ÖZ

 

Vadoz bölge, kirleticinin yeraltısuyuna ulaşmadan önce geçirdiği fiziksel, kimyasal ve biyolojik süreçlerin ve hareketinin tanımlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Bu süreçlerin önemli bir bölümü vadoz bölgenin en üst kesimini oluşturan toprak bölgesinde gerçekleşmektedir. Bu çalışma kapsamında, Antalya Traverten Platosu'nda yayılım gösteren toprak örtüsünün filtreleme, iyon değişimi ve geciktirme etkisi özellikleri belirlenmiş ve bu etkiler ortamın jeohidrolojik koşulları ile birlikte toprak örtüsünün koruma işlevi açısından değerlendirilmiştir.

Çalışma alanının güneyindeki çöküntü alanlarında traverten içerisinde dolgu malzemesi olarak bulunan, geciktirme etkisinin 300'ün üzerinde olduğu ve vadoz bölge kalınlığının 200-250 m'yi bulduğu topraklar kirleticinin daha uzun süreli fiziksel, kimyasal ve biyolojik süreçler etkisinde kalmasını sağlamaktadır. Bu tür topraklar, koruyucu örtü işlevleri yüksek topraklar olarak gruplanmıştır. Çalışma alanının orta kesiminde görülen, geciktirme etkileri 100-200 arasında olan topraklar, kalınlıkları fazla olmamasına karşın, bu alanlarda vadoz bölgenin kalın olması nedeniyle orta derecede koruyucu örtü işlevine sahip topraklardır. Koruyucu örtü işlevi düşük olarak sınıflandırılan topraklar ise özellikle şehir merkezine yakın alanlarda görülen, geciktirme etkisi 200'ün altında olmakla birlikte, toprak derinliğinin düşük ve yeraltısuyu seviyesinin sığ olduğu alanlardır.

 

Yapılan değerlendirmeler sonucunda, çalışma alanında yeraltısuyu kalitesinin korunması amacıyla, kirleticinin doygun olmayan bölgedeki hareketi ve bölgede yayılım gösteren toprak örtüsünün fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri dikkate alınarak ayrıntılı bir arazi kullanım haritası oluşturulması ve buna bağlı olarak kirlilik kaynağı oluşturabilecek faaliyetlerin kontrol altına alınması gerektiği görülmüştür.

 

Anahtar Kelimeler: Antalya, doğal arındırma, geciktirme etkisi, toprak bölgesi, traverten, vadoz bölge

 [İÇİNDEKİLER] [MAKALE] [ABSTRACT]